Spis treści

 

Mleko kobiety pod lupą – skład

Mleko matki to – dosłownie – napój życia. Przez pierwsze 6 miesięcy od porodu poleca się, aby był to jedyny sposób żywienia, a także picia dziecka. Jego skład jest optymalny względem potrzeb tak noworodka, jak i niemowlęcia. Zawiera w sobie rozmaite białka, węglowodany, składniki mineralne, witaminy i wiele innych związków chemicznych. Co więcej, skład mleka jest zmienny (podobnie jak jego kolor!) – wpływa na niego stan zdrowia mamy, jej dieta czy faza laktacji. Generalnie wyróżnia się 3 takie etapy, w których trakcie wydziela się mleko:

:

  • początkowe – jest to tzw. siara, wydziela się w 1. tygodniu życia malucha;

  • przejściowe – pojawia się w 2-3 tygodniu;

  • dojrzałe – wydziela się od 2. miesiąca życia dziecka wzwyż; przykładowo od siary różni się m.in. tym, że zawiera mniej białka, ale więcej tłuszczu, w związku z czym jego wartość energetyczna jest większa (56 kcal/100 ml w siarze vs. 70 kcal w mleku dojrzałym).

 

Karmienie piersią – dlaczego warto?

Jak to zostało wspomniane, uważa się, że optymalnym rozwiązaniem jest karmienie piersią przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka. Jednocześnie nie oznacza to, że po wskazanym okresie mleko mamy powinno pójść w odstawkę – wiele źródeł zaleca karmienie co najmniej do ukończenia pierwszego roku (a najlepiej dłużej). Dlaczego? Stoją za tym liczne korzyści, jakie wyróżnia się nie tylko na podstawie opisanego wcześniej składu kobiecego mleka, lecz także samego aktu karmienia piersią. Generalnie podkreśla się, że:

  • mleko matki jest pokarmem optymalnym – najlepiej dopasowanym do potrzeb dziecka, bezpiecznym, zawsze świeżym i łatwo dostępnym (wykluczając ewentualne problemy z laktacją);

  • bardzo dobrze oddziałuje na odporność malucha, wzmacniając jego układ immunologiczny i tym samym zmniejszając ryzyko różnego rodzaju infekcji;

  • zmniejsza także ryzyko alergii pokarmowych i różnego rodzaju nietolerancji w tym zakresie, jak i ryzyko otyłości, chorób serca, cukrzycy typu I oraz II, a nawet syndromu SIDS (czyli tzw. syndromu nagłej śmierci łóżeczkowej);

  • wspiera rozwój prawidłowej, zrównoważonej mikroflory w organizmie dziecka;

  • wspiera prawidłowy rozwój szczęki oraz zębów;

  • pozytywnie wpływa na relację matka-dziecko, budując m.in. poczucie bezpieczeństwa i bliskości;

  • promuje generalny rozwój malucha, także w zakresie umiejętności poznawczych.

 

Co ważne, łatwo zauważyć, że wymienione wyżej aspekty dotyczą przede wszystkim pozytywnego wpływu karmienia piersią na dziecko. Warto jednak pamiętać, że może to przynieść wiele plusów także mamie. Przykładowo w pierwszym okresie po porodzie przyspiesza obkurczanie macicy oraz wpływa na skrócenie czasu poporodowego krwawienia. Niektóre dane pokazują również, że karmienie piersią zmniejsza ryzyko zachorowania m.in. na nowotwory piersi i jajnika, a także osteoporozę. 

 

Czy wklęsłe lub płaskie brodawki wykluczają karmienie piersią?

Każde piersi są inne, podobnie jak brodawki. Niektóre kobiety fizjologicznie posiadają je wklęsłe lub płaskie. Warto jednak uspokoić przyszłe mamy – zwykle nie wyklucza to karmienia piersią. Owszem, może je utrudniać, uniemożliwiając prawidłowe przystawianie malucha. Są jednak na to sposoby, jak np. stosowanie specjalnych silikonowych osłon na brodawki, które mogą pomóc formować i tym samym przygotowywać brodawki do karmienia już w czasie ciąży. Wskazuje się, że można zacząć stosować je od 32. tygodnia fizjologicznej ciąży, lecz zawsze należy skonsultować to z lekarzem. Dlaczego? Ponieważ stymulowanie brodawek może powodować niekorzystne dla ciąży skurcze. 

 

Poza tym modelowanie brodawki można wspierać ręcznie, formując ją przed każdym karmieniem. Pomagać w tym może także laktator. Jeśli jednak tego typu działania niewiele dają, ponownie wskazane mogą okazać się specjalne nakładki, które tym razem wesprą przepływ mleka i chwytanie brodawki przez dziecko. Co jednak ważne, wybór pierwszych lepszych nakładek niekoniecznie będzie dobry – powinno się dobierać je indywidualnie, najlepiej ze wsparciem ekspertki, czyli doradczyni laktacyjnej.

 

Co można jeść, karmiąc piersią?

Jeśli chodzi o dietę mamy karmiącej, powinna być ona przede wszystkim zbilansowana – musi dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych, być przy tym zróżnicowana i bazować na naturalnych produktach. Na pewno nie są wskazane w tym czasie diety niskokaloryczne, ponieważ laktacja sama w sobie wymaga od kobiety sporej dawki energii – w pierwszych miesiącach nawet około 650 kcal każdego dnia. Jakiekolwiek diety ubogokaloryczne czy niedoborowe mogą utrudnić produkcję pokarmu. 

 

Co więcej, często pojawiają się informacje, że dieta matki karmiącej musi być dietą eliminacyjną i bazować niemalże tylko na gotowanej na parze piersi kurczaka, kaszy i warzywach. Nabiał, orzechy i ziarna powinny zaś pójść w odstawkę. Jest to mit – rezygnacja z różnego rodzaju produktów powinna pojawić się dopiero w momencie, gdy jest taka konieczność, wynikająca z konkretnych problemów zdrowotnych maluszka lub mamy. Zawsze należy konsultować to ze specjalistą. Co jeszcze warto wiedzieć o diecie w czasie karmienia piersią? 

 

  • Jednym z często powtarzanych mitów jest ten dotyczący warzyw kapustnych oraz strączkowych – ich spożywanie przez mamę ma powodować kolki i wzdęcia u dziecka. Nie jest to prawdą. Warto wiedzieć, że mleko kobiety nie powstaje z soków żołądkowych, a z krwi. Udowodniono zaś, że substancje wzdymające nie przedostają się do krwi matki.

  • Poza warzywami, owocami czy dobrej jakości białkiem bardzo ważne są też zdrowe tłuszcze. Młoda mama nie może zapominać o dostarczaniu sobie odpowiedniej jakości kwasów tłuszczowych – te pochodzące z diety mamy bezpośrednio wpływają na jakość kwasów tłuszczowych w mleku. Ważne jest więc jedzenie orzechów, siemienia lnianego, awokado, olejów roślinnych, tłustych ryb morskich, jak np. łosoś, makrela etc.

  • Niezwykle istotna jest też odpowiednia podaż płynów. Normy wskazują, że kobieta w czasie laktacji powinna każdego dnia spożywać około 2,7 l wody. Warto, aby była to woda średniozmineralizowana. 

 

Karmienie piersią a ciąża – czy to możliwe?

Jeśli kobieta zajdzie w kolejną ciążę w czasie karmienia piersią, często jednym z pierwszych pytań jest to dotyczące właśnie tematu karmienia. Czy należy natychmiast przestać? Jak oddziałuje to na ciążę? Jak wpływa na starsze dziecko? Warto zachować spokój, ponieważ:

 

  • kobiety, które karmią piersią, a są w kolejnej ciąży, zwykle nie muszą przerywać podawania pokarmu urodzonemu już dziecku. Ewentualne przeciwwskazania to np. bóle podbrzusza, krwawienia, plamienia, problemy z łożyskiem i inne. Zawsze należy więc skonsultować się z lekarzem, czy na pewno w danym przypadku nie będzie to problemem, lecz u dużej części kobiet faktycznie nie jest;

  • karmienie piersią w ciąży może jednak wiązać się z bolesnością brodawek, które mają w tym czasie zwiększoną wrażliwość. Pomocne mogą okazać się specjalne osłonki na brodawki;

  • a czy po przejściu na świat drugiego dziecka można karmić pociechy jednocześnie? Jeśli mama jest na to gotowa – nie ma przeciwwskazań. Warto jednak pamiętać, że w okresie poporodowym jako pierwsze powinno jeść świeżo urodzone dziecko. 

 

Jak widać, na karmienie piersią wpływa niezwykle wiele czynników. Jednocześnie wcale może nie być to takie proste i intuicyjne, jak wskazują na to liczne stereotypy. Okres okołoporodowy sam w sobie jest trudny i wymaga wielu zmian, na pewno więc nie warto mierzyć się samodzielnie z ewentualnymi problemami z karmieniem – dotyczą one ogromnej grupy kobiet! W takiej sytuacji ogromnym wsparciem mogą być wspomniana już doradczyni laktacyjna, a także położna. 

 

Jednocześnie warto pamiętać, że jeśli nie uda się przezwyciężyć różnego rodzaju problemów lub po prostu nie chce się karmić piersią, nie czyni to nikogo „gorszą” mamą! Bardzo ważne, by w takim przypadku nie obciążać się negatywnymi emocjami, tylko świadomie podejść do troski zarówno o dziecko, jak i siebie.

 

lek. Michał Dąbrowski



Źródła:

 

Czyrynda-Koleda, M., Stromkie-Złomaniec, M., Karmię piersią, jem zdrowo. Poradnik dietetyczny w laktacji, wyd. Oficyna 4eM, 2021

 

Karmienie piersią w ciąży – czy jest bezpieczne?, „www.chcemybycrodzicami.pl”, 30.07.2020 [dostęp: 20.02.2022]

https://www.chcemybycrodzicami.pl/karmienie-persia-w-ciazy-czy-jest-bezpieczne/

 

Kierzkowska, K., Karmienie piersią przy płaskich lub wklęsłych brodawkach – co warto o nim wiedzieć?,  „www.chcemybycrodzicami.pl”, 27.03.2021  [dostęp: 20.02.2022]

https://www.chcemybycrodzicami.pl/karmienie-piersia-przy-plaskich-lub-wkleslych-brodawkach-co-warto-o-nim-wiedziec/  

 

Kowalska, D., Gruczyńska, E., Bryś, J., Mleko matki – pierwsza żywność w życiu człowieka, Kowalska D i wsp. Mleko matki – pierwsza [dostęp: 20.02.2022]

http://www.phie.pl/pdf/phe-2015/phe-2015-2-387.pdf 

 

Red. Jarosz, M., Rychlik, E., Stoś, K., Charzewskiej, J., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020 [dostęp: 20.02.2022]

https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2021/03/normy_zywienia_2020web.pdf