Jak pielęgnować kikuta pępowiny? Czy przemywać pępek noworodka? W artykule znajdziesz najnowsze wytyczne i praktyczne porady. Przeczytaj!
Kikut u noworodka jest pozostałością po pępowinie, którą po narodzinach przecina się 2 cm od skóry brzuszka. Początkowo niebieskosiny, z czasem zaczyna wysychać, przybierając barwę żółtobrązową, a następnie czarnobrązową. Wyschnięty kikut pępowiny zwykle odpada w ciągu dwóch tygodni od porodu. Do tego czasu trzeba zadbać o właściwą pielęgnację, która pozwoli uniknąć zakażenia i zapalenia pępka.
Spis treści
1. Kiedy odpada kikut pępowiny?
Kikut pępowiny jest pozostałością sznura pępowinowego, który łączył dziecko z matką. W okresie płodowym był on nośnikiem tlenu i składników odżywczych, niezbędnych do prawidłowego wzrostu i rozwoju narządów. Po narodzinach pępowina traci swoje funkcje - pod wpływem niższej niż w łożysku temperatury, zaczyna się obkurczać, hamując tym samym przepływ krwi.
Przy przecięciu pępowiny zabezpiecza się ją klipsami i suchym, jałowym gazikiem. Kikut pępowiny, mimo że goi się samoistnie, jest obszarem newralgicznym, w dużym stopniu podatnym na zakażenie. Dlatego tak ważna jest codzienna pielęgnacja kikuta pępowinowego do czasu aż odpadnie. Powinno to nastąpić w przeciągu pierwszych 15 dni życia dziecka. Jeśli po dwóch tygodniach kikut wciąż się utrzymuje, trzeba skonsultować się z pediatrą.
2. Jak i czym przemywać pępek noworodka?
Przy braku odpowiedniej higieny kikut pępowinowy mogą łatwo zasiedlić chorobotwórcze drobnoustroje. W pewnym stopniu zabezpiecza przed tym mikroflora bakteryjna matki, przekazywana noworodkowi podczas kontaktu skóra do skóry. Jednak bez odpowiedniej pielęgnacji kikut nie jest wystarczająco chroniony.
Jak pielęgnować pępek noworodka? Zgodnie z zaleceniami opracowanymi przez prof. dr. hab. Ewę Helwich - Krajowego Konsultanta w dziedzinie neonantologii, kikut pępowiny należy pielęgnować na sucho. Oznacza to, że pępek trzeba przemywać raz dziennie zwilżonym, czystym gazikiem lub płatkiem kosmetycznym. Następnie należy dokładnie, lecz delikatnie go osuszyć i pozostawić nieosłonięty aż do wyschnięcia. Dawne metody przemywania pępka noworodka, wykorzystujące spirytus, jodynę czy gencjanę dziś nie są polecane. Badania pokazują, że roztwór alkoholowy stosowany do pielęgnacji kikuta pępowiny opóźnia jego odpadnięcie. Zamiast tego, lepiej sprawdzają się środki antyseptyczne o szerokim spektrum działania - eliminujące wirusy, bakterie i grzyby.
Pielęgnacja kikuta pępowinowego krok po kroku
Prawidłowa pielęgnacja kikuta pępowinowego powinna przebiegać następująco:
-
Dokładnie umyj ręce.
-
Raz na dobę przemywaj kikut u noworodka zwilżonym, czystym gazikiem, a mniej dostępne miejsca oczyść patyczkiem kosmetycznym.
-
Przemyty pępek delikatnie osusz.
-
Spryskaj antyseptykiem - wskazane w niektórych przypadkach.
-
Pozostaw na powietrzu do całkowitego wyschnięcia.
-
Odwijaj brzeg pieluszki lub używaj tych z „okienkiem”, tak by po przewinięciu kikut pozostał odkryty.
-
Nie używaj preparatów na bazie alkoholu ani żadnych maści czy kremów.
-
Nie zalepiaj kikuta pępowiny plastrem ani opatrunkiem.
-
Podczas kąpieli możesz zamoczyć pępek dziecka, mycie w czystej wodzie z dodatkiem emulsji, np. Atoperal Baby Plus, jest wskazane. Higiena wspiera proces gojenia.
-
Kontynuuj pielęgnację pępka po odpadnięciu kikuta w podobny sposób, jak dotychczas - przemywaj pępek czystą wodą i ewentualnie zabezpieczaj go antyseptykiem raz dziennie jeszcze przez kilka tygodni.
3. Ropiejący pępek - kiedy zgłosić się do lekarza?
Jeśli kikut pępowiny nie odpadnie w ciągu pierwszych 15 dni życia dziecka, należy skonsultować się z lekarzem. Warto przy tym zauważyć, że odpadnięcie kikuta u noworodka zależy od wieku różnych czynników - tego, czy poród odbył się drogami natury i o czasie, jak gruby był sznur pępowinowy, jak przebiegała pielęgnacja kikuta pępowinowego. Nieodpadnięty kikut, który utrzymuje się ponad dwa tygodnie najczęściej nie oznacza niczego złego, mimo to wymaga oceny pediatrycznej.
Znacznie poważniejszą sytuacją są objawy zapalenia pępka, przejawiające się miejscowym obrzękiem, zaczerwienieniem, nagromadzeniem treści ropnej, surowiczej lub krwistej, czemu towarzyszy nieprzyjemny zapach. Taki stan zwykle wymaga podania antybiotyku i leczenia miejscowego. Niekiedy niezbędna jest hospitalizacja dziecka. Krwawiący i ropiejący pępek może wskazywać nie tylko na zakażenie, lecz również zaburzenia krzepliwości krwi, jak i zmiany organiczne w obrębie brzucha. Dlatego po zaobserwowaniu niepokojących zmian, nie można zwlekać z wizytą u pediatry!
Lek. Marta Dąbrowska
Źródła:
H. Murkoff, Pierwszy rok życia dziecka, Poznań, 2015, str. 136
J. Szczapa, Jak pielęgnować pępek noworodka?, “mp.pl”, [dostęp 29.09.2020], https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/pielegnacja/52307,jak-pielegnowac-pepek-noworodka
Zobacz również:
