Choroba czy objaw? Czym jest pokrzywka u dziecka? 

Dzieci w pierwszych miesiącach, a nawet latach życia są szczególnie delikatne pod każdym względem - ich skóra jest wrażliwa, układ odpornościowy stale się kształtuje, a ze względu na rozwój psychiki potrzebują one stymulacji przez bodźce zewnętrzne i troski bliskich. Różnego rodzaju dermatozy (choroby skóry) stanowią spory problem, zwłaszcza jeśli powodują świąd. Jednym z najbardziej dokuczliwych objawów skórnych jest pokrzywka u dzieci - bywa uznawana za chorobę, ale w rzeczywistości może być symptomem wielu różnych nieprawidłowości.

 

Rozpoznawanie pokrzywki - jak wyglądają zmiany skórne? 

Dolegliwość ta charakteryzuje się występowaniem specyficznej wysypki w postaci tak zwanych bąbli pokrzywkowych. Wykwitom o średnicy kilku milimetrów towarzyszy obrzęk i zaczerwienienie. Pokrzywka swędzi i piecze. Zmiany faktycznie przypominają poparzenie pokrzywą - stąd nazwa choroby, nawiązująca do działania tej rośliny. 

Do typowych objawów pokrzywki zalicza się obrzęk, który wynika z rozszerzenia drobnych naczyń włosowatych skóry pod wpływem napływającej histaminy oraz innych mediatorów zapalnych uwalnianych z komórek tucznych. Pęcherzyki zwykle pojawiają się na twarzy, ale także tułowiu i kończynach. Najczęściej rozwijają się szybko i równie szybko ustępują - w ciągu kilkudziesięciu minut lub maksymalnie dwóch dni. Pozostałe symptomy, takie jak świąd i zaczerwienienie, mogą jednak utrzymywać się nawet do 6 tygodni, wywołując u maluszka dyskomfort i rozdrażnienie. 

 

Jakie czynniki mogą wywoływać pokrzywkę na skórze dziecka? Przyczyny

Najczęściej pokrzywka jest efektem reakcji alergicznej. Za objawy odpowiadają głównie składniki pokarmowe, ale także:

  • alergeny wziewne, np. pyłki roślin, roztocza kurzu domowego;

  • czynniki kontaktowe, np. składniki kosmetyków do pielęgnacji czy proszków i płynów do prania;

  • jad owadów;

  • podrażnienie pod wpływem gorąca lub zimna;

  • promienie słoneczne;

  • leki.

Możliwe przyczyny powstawania pokrzywki to również choroby współistniejące. Zmiany skórne mogą towarzyszyć infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Zdarza się też, że za objawy odpowiadają choroby pasożytnicze, np. owsica. Tego typu zmiany mogą pojawiać się także przy zakażeniu paciorkowcami, wirusowym zapaleniu wątroby czy w przebiegu chorób o podłożu autoimmunologicznym. 

 

Poszczególne rodzaje pokrzywki klasyfikowane w zależności od przyczyn i czasu trwania 

Zdarza się, że pokrzywka pojawia się tylko raz lub sporadycznie, dlatego nie zawsze udaje się ustalić przyczyny choroby. W takich przypadkach mowa o pokrzywce idiopatycznej, która występuje najczęściej. Natomiast u niektórych dzieci zmiany skórne występują często - wówczas wskazana może być dalsza diagnostyka w kierunku rozpoznania czynnika uczulającego. 

Wśród dzieci najczęściej pokrzywka ustępuje w ciągu maksymalnie kilku dni, a zaczerwienienie i świąd utrzymują się krócej niż 6 tygodni. Jeśli objawy utrzymują się dłużej, mowa o pokrzywce przewlekłej. W przypadku pokrzywki przewlekłej zmiany mogą mieć charakter trwały lub nawracający, tzn. wysypka może na pewien czas ustępować, po czym ponownie się nasilać. 

Poza czasem trwania przypadłość tę dzieli się również w zależności od rodzaju czynnika wyzwalającego zmiany skórne. Wyróżnia się m.in. pokrzywkę pokarmową, polekową, niealergiczną, kontaktową, fizyczną i wspomnianą idiopatyczną. 

 

Kiedy pokrzywka okazuje się szczególnie groźna? 

Z pewnością wiesz, że wysypki skórne przyjmują przeróżną postać - wykwitów trądzikowych, suchych plam, krostek czy ropnych pęcherzy. Prawdopodobnie poznasz też sporo nowych rodzajów zmian w okresie wychowywania dziecka. O ile drobne krostki nie wyglądają groźnie, o tyle bąble wypełnione płynną wydzieliną, zwłaszcza te o sporych rozmiarach sięgających kilku milimetrów i obejmujących duży obszar ciała, zwykle są już powodem do obaw. Nie denerwuj się jednak, bo w przypadku dzieci zmiany takie nie należą do rzadkości. Warto jednak wiedzieć, że pokrzywka może wskazywać na obrzęk naczynioruchowy. Ostra reakcja alergiczna sugerująca anafilaksję stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia dziecka. Mogą towarzyszyć jej:

  • zmiany skórne występujące na twarzy i błonach śluzowych jamy ustnej;

  • obrzęk gardła i krtani;

  • trudności z oddychaniem;

  • ucisk w klatce piersiowej, duszności;

  • niekiedy bóle brzucha i nudności;

  • spadek ciśnienia tętniczego.

W takich przypadkach należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem, a nawet wezwać karetkę pogotowia lub udać się na oddział ratunkowy.

 

Dostępne sposoby leczenia tego typu zmian na skórze

W większości przypadków pokrzywka u dziecka ma łagodny przebieg i ustępuje samoistnie. Jeśli zmiany pojawiają się sporadycznie i nie stanowią źródła dyskomfortu dla maluszka, leczenie nie jest konieczne. Przy wyraźnych zmianach, które wpływają na samopoczucie dziecka, stosuje się leczenie miejscowe. Dostępne są preparaty do smarowania o działaniu przeciwhistaminowym, które łagodzą zaczerwienienie i redukują swędzenie. Ulgę dziecku mogą przynieść także chłodne okłady i kąpiel w krochmalu. 

W cięższych przypadkach lekarz może przepisać również maści i kremy zawierające glikokortykosteroidy, a także zalecić przyjmowanie doustnych środków przeciwhistaminowych. 

Jeśli natomiast pokrzywka ma charakter przewlekły lub nawracający, niekiedy zaleca się wykonanie specjalistycznych badań laboratoryjnych w kierunku ewentualnych schorzeń metabolicznych i obecności stanu zapalnego. Wykonuje się także testy alergiczne pozwalające określić czynnik uczulający. Lekarz może zalecić również badanie kału w kierunku obecności pasożytów. Po ustaleniu przyczyn pokrzywki podstawą jest unikanie czynników uczulających. 

 

lek. Marta Dąbrowska

 

Źródła:

 

  1. dr med. Dorota Jenerowicz, lek. med. Adriana Polańska: pokrzywka u dzieci. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/skora/62308,pokrzywka-u-dzieci (data odczytu: 26.01.2023). 

  2. Machura E. , Jońska-Golus M., Krakowczyk H., Kasperska-Zając A., Ziora K.: Etiologia i przebieg kliniczny pokrzywki u hospitalizowanych dzieci. Developmental Period Medicine, 2013, XVII, 1. https://www.researchgate.net/profile/Alicja-Kasperska-Zajac/publication/237084938_Etiology_and_clinical_course_of_urticaria_in_hospitalized_children/links/5623653408aed8dd194690bb/Etiology-and-clinical-course-of-urticaria-in-hospitalized-children.pdf (data odczytu: 26.01.2023).

  3. Sybilski A.J.: Pokrzywka i przewlekły alergiczny nieżyt nosa - nowe horyzonty leczenia u dzieci. STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA, 2014, T. 11, 390-395. https://www.researchgate.net/profile/Adam-Sybilski/publication/276173283_Urticaria_and_persistent_allergic_rhinitis_-new_horizons_in_treatment_of_children/links/5551cda808ae12808b394357/Urticaria-and-persistent-allergic-rhinitis-new-horizons-in-treatment-of-children.pdf (data odczytu: 26.01.2023).

  4. Sybilski A.J., Walecka I.: Pokrzywka – swędząca udręka. STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA 2016 T. 13 837-845. https://www.researchgate.net/profile/Adam-Sybilski/publication/309809297_Pokrzywka_-_swedzaca_udreka/links/583bd7b208ae3a74b4a07193/Pokrzywka-swedzaca-udreka.pdf (data odczytu: 26.01.2023).